میدان امام خمینی تهران در محدوده‌ منطقه 12، بافت قدیمی شهر تهران واقع شده است. ساخت اولیه‌ این میدان در سال 1246 به دستور اعتمادالسلطنه آغاز و پس از ده سال به سرانجام رسید. طرح ساخت و مطالعات اولیه میدان به دستور امیرکبیر انجام شد. زمین این میدان، اراضی بایر شمال میدان توپخانه قدیم بود که تا پیش از توسعه‌ تهران در عهد ناصری، خارج از حصار طهماسبی قرار داشت و به نگهداری توپ‌ها و استقرار توپچی‌ها جهت حفاظت از ارگ سلطنتی اختصاص داشت. البته محل اجرای مراسم‌های حکومتی نظیر برپایی جشن و تجمع مردم به مناسبت‌های مختلف نیز بود اما همچنان قرار بود در مواقع خاص، منطقه‌ای نظامی برای رژه نظامی، تجمع نیروها، آموزش آن‌ها و دفاع از ارگ و شهر باشد. میدان امام خمینی تهران از اعتبار مکانی بالایی در رویدادهای تاریخی شهر تهران برخوردار است. این میدان در وقایع مربوط به مشروطه، ملی شدن صنعت نفت، کودتای ۲۸ مرداد، انقلاب اسلامی، دفاع مقدس حضوری پررنگ داشته وعلی‌ رغم تغییرات فراوان، به لحاظ موقعیت شهری، وضعیت خود را حفظ کرده است. از زمان تأسیس، میدان توپخانه ناصری، فضایی محصور بود که از طريق دروازه‌ها و سردرهایی با خیابان‌های پیرامونی خود ارتباط پیدا می‌کرد. از جمله‌ آنها می توان به دروازه شمس العماره در ابتدای خیابان ناصریه (ناصرخسرو)، دروازه دولت در ابتدای خیابان الماسیه (باب همایون)، سردر لاله زار در ابتدای خیابان لاله زار، دروازه اعلاء الدوله در ابتدای خیابان امین السلطان (فردوسی)، دروازه چراغ گاز در ابتدای خیابان چراغ گاز (امیرکبیر) و در نهایت سردر مریضخانه در ابتدای خیابان مريضخانه (سی تیر) اشاره داشت.