بند نادری اسم سدی هست که حدود ۴ کیلومتر پایین‌تر از شهر کلات به سمت روستای نفطه و روی رودخانه ژرف رود ساخته شده. این بنا از سنگ، آجر و ساروج (مخلوطی از آهک و رس) ساخته شده و ارتفاعش از کف رودخانه ۷۰ متره اما الان فقط 25 متر ارتفاع داره، به نحوی که هر قدر از کف رودخانه به طرف بالا ادامه پیدا میکنه به عرض بند اضافه میشه. در نما و پوشش این بند از آجرهای قرمز رنگ استفاده شده. دیوار بند نادری حالت نیم دایره داره و شبیه سدهای هلالی با فرورفتگی خیلی کم هست. این بند سه دهانه عمودی با فاصله‌های مختلف داره که دو دهانه پایینی برای گم کردن فشار آب و دهانه سوم که در قسمت بالا قرار گرفته برای تقسیم آب تعبیه شده.
اهالی کلات بند نادری رو به نادرشاه افشار نسبت میدن ولی بعضی از محققین، ساختمون اون رو از آثار الغ بیگ فرزند شاهرخ گورکانی میدونن. اما مهدی بامدادی در کتاب آثار تاریخی کلات و سرخس، بنای سد رو مربوط به سلجوقیان و بالاخص سلطان سنجر سلجوقی میدونه. این سازه با اینکه گنجایش زیادی نداشته اما به خوبی آب‌های جاری رو روی سطح دشت پخش و زمین‌های زراعی دشت کلات رو سیراب میکرده. این سازه معماری به عنوان پل آب به کار می‌رفته.
کلات در لغت به معنی آبادی‌ای هست که بالای کوهه. اولین بار هم اسم کلات در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی و داستان‌های حماسی فرود پسر سیاوش اومده. در عصر سامانیان هم کلات پناهگاه سرداران اون دوره مثل ابوعلی سیمجور و فائق الخاصه بوده و از دوران سلجوقی نشونه‌هایی مثل بند نادر به جا مونده که اهمیت این دشت رو نشون میده. در دوران ایلخانان مغول هم کلات اهمیت زیادی داشته، طوری که تاسیسات دروازه ارغون شاه به دوران ایلخانی نسبت داده میشه.
کلات در عصر تیمور و حمله اون به سختی مقاومت کرد. حتی در بعضی از کتاب‌های تاریخی اومده که تیمور چهارده بار به دژ کلات حمله کرد و هر بار هم شکست خورد. اما بیشتر از همه دوره‌ها، در زمان افشاریان از اعتبار خاصی برخوردار بوده و دلیلش رو باید دیواره‌های طبیعی و دروازه‌های قابل کنترل اون دونست که کلات به عنوان محل سکونت نادر و ذخایر ارزشمند اون انتخاب شده. نادرشاه افشار در این شهر دستور به ساخت بنای قصر خورشید رو داد که در میانه‌های کار برای ساختن بناهای مختلف در کلات، توسط اطرافیانش کشته شد.