مجموعه تاریخی مهرپادین

مجموعه تاریخی مهرپادین از مسجد جامع (زمستانه و تابستانه)، قلعه، حمام، آب انبار، حسینیه، بازارچه و تعداد زیادی خونه‌های قدیمی خشتی با نورگیر زیبا و بادگیرهای خوش قد و بالا، تشکیل شده. واژه مهرپادین از ۲ کلمه مهر و پاد تشکیل شده. مهر به معنی خورشید و پادین به گفته بعضی‌ها، یعنی سرزمین و به طور کلی این کلمه یعنی سرزمین خورشید. قدیمی‌ترین بخش محله مجموعه تاریخی مهرپادین به قرن هشتم ه.ق مربوط میشه. مسجد جامع مجموعه تاریخی مهرپادین ظاهراً مربوط به قرن هشتم ه.ق و دوران آل مظفر میشه. این مسجد یک مناره و ۲ بخش تابستانه و زمستانه داره که بخش زمستانه، سمت شمال شرقی ایوون قرار داره. شبستان، ایوون و قسمت‌های دیگه مجموعه تاریخی مهرپادین به طور کامل مرمت و بازسازی شده و هیچ نشونی از آثار قدیمی اون وجود نداره.
کنار مسجد جامع، یک بقعه با گنبد رفیع قرار داره. قدیمی‌ها به اونجا کُشته خانه می‌گفتن و در حال حاضر اونجا رو آرامگاه امامزاده سید غیاث الدین می‌دونن که از فرزندان امام موسی بن جعفر هست.
اهالی قدیمی محله میگن که، زمان حمله مغول به یزد، مردم به این مکان مقدس پناه آورده بودن و اینجا جمع شده بودن. سربازای مغول هم برای گول زدن مردم، خشتی رو لای پارچه می‌پیچن و وانمود می‌کنن که قرآن هست. آنها قسم می‌خورن که اگه مردم در رو باز کنن، بهشون آسیبی نمی‌زنن و رهاشون می‌کنن. مردم ساده هم در رو باز می‌کنن و سربازای مغولی هم به اون‌ها حمله می‌کنن. همه رو می‌کشن و همون‎جا دفن می‌کنن و از اون زمان به بعد به این مکان کشته خانه میگن.
روایت دیگه‌ای هم تعریف شده. میگن در همون زمان (حمله مغول)، چهل دختر به این مکان پناه آوردن و از خدا خواستن تا زمین دهن باز کنه و اون‌ها در اونجا فرو برن. همین طور هم میشه و چهل دختر در اونجا ناپدید میشن و به اونجا چهل دخترون گفته میشه. بنای این بقعه، مثل یک خرابه بوده که در سال 1342 و به همت مردم بازسازی میشه. اما در سال‌های گذشته، بازسازی‌های جدیدی روی اون صورت گرفته که باعث شده خطوط و نقش‌های قدیمی به طور کل پنهون بشه.
نزدیک ورودی مسجد جامع و امامزاده، حمام تاریخی مهرپادین قرار داره که فضاسازی فوق العاده و جالبی داره. این حمام که مربوط به دوره قاجار هست، 2 قسمت جداگانه برای استفاده خانوم‌ها و آقایون داره. درصورتی که در اون زمان، عموما حمام‌ها شامل یک قسمت بوده و به صورت نوبتی استفاده می‌شده. ساختمون آب انبار مهرپادین، شمال شبستان مسجد جامع قرار گرفته و تنها آب انبار محله مهرپادین هست. همه اهالی محل و حتی محله‌های کوچیک‌تر اطراف، از این آب‌انبار استفاده می‌کنن. غرب مسجد جامع یک کوچه سنگ فرش شده وجود داره.
بخش عمده اون خراب شده و از وسط این کوچه جوی باریکی روون بوده که مسیر قنات مهرپادین بوده. اطراف اون چند درخت توت و چنار قدیمی زیبا، قرار داشته. در حال حاضر در این مسیر آب چاه جاری میشه. بنای حسینیه که امروزه بهش حسینیه ارشاد میگن، در قسمت غربی مسجد و جوی آب قرار داره. کارشناسان میگن قدمت اولیه این ساختمون به دوره آل مظفر برمی‌گرده و همزمان با ساخت مسجد ساخته شده.
اطراف بناهایی که گفته شد، بناهای دیگه‌ای مثل آسیاب و بازارچه وجود داشته که به خاطر خیابون کشی‌هایی که صورت گرفته، متاسفانه از بین رفته. آسیاب بزرگ مجموعه مهرپادین زیر خیابون مدفون شده. فقط تصویر و شکلش در خاطر قدیمی‌های محله جا خوش کرده. از بازارچه روبه‌روی مسجد جامع تعداد کمی حجره باقی مونده که استفاده نمیشه، اما حال و هوای اون روزا رو برای مردم محله زنده می‌کنه. قلعه تاریخی مهرپادین یکی از آثار باستانی باغشهر مهریز استان یزد هست. این قلعه بین جاده یزد_کرمان و در ۴ کیلومتری غرب مهریز و کنار بافت قدیمی محله مهرآباد قرار داره. قدیما از این قلعه به عنوان سکونتگاه موقتی استفاده می‌شده و چشم انداز زیبا و فوق العاده‌ای داره. این قلعه بین کشتزارها، باغ‌های میوه و زمین‌های زراعی قرار داره و مثل یک نگهبان هوشیار و همیشه بیدار، از شهر مراقبت میکنه.