در فاصله سه کیلومتری جنوب شهر فسا، تل ضحاک وجود داره که به صورت غیرطبیعی به وجود اومده. در واقع تلی هست که به خاطر تخریب بناهای خشتی و گلی دوران گذشته ایجاد شده. تـل ضحاک حدود بیست و پنج متر ارتفاع داره و اطرافش سفال‌ها، آجرها و آثار قدیمی زیادی پیدا شده. این محوطه سال 1310 با شماره ثبت 15 به عنوان یکی از آثار باستانی کشور به ثبت رسیده . چندین بار توسط کاوشگرها و باستان‌شناسان خارجی و داخلی مورد بررسی و کاوش قرار گرفته که بعد از هر کاوش، آثار و اشیاء زیادی از دوران‌های مختلف پیدا شده. در مورد تل ضحاک و اینکه در اصل چه محلی بوده اختلاف نظرهای زیادی وجود داره. ویلیام اوزلی برادر سر گور اوزلی (سفیر انگلیس در دوره قاجاریه) سال۱۲۲۷ـ۱۲۲۶ به فسا مسافرت کرد و امیدوار بود که بتونه قبر کوروش رو در فارس پیدا کنه. اون موقع هنوز نمی‌دونستن مقبره‌ای که در پاسارگاد هست کوروش کبیره، اما موفق نشد.
این آقا، دومیل دورتر از اون منطقه، تل ضحاک رو دید و گفت که ممکنه قدیم‌ترها بالای این تپه قصر یا کاخی وجود داشته. فلاندن و کوست فرانسوی که سال ۱۲۵۷ ه.ق از فسا دیدن کردن، بعد از اینکه گفتن ممکنه این منطقه اصلا باستانی نباشه، به این منطقه لقب شهــر کوروش رو دادن و این تل رو محل پایتخت عظیم هخامنشی معرفی کردن. سر اورل استین انگلیسی، سال ۱۳۱۳ ه. ش در تل ضحاک تعدادی ظرف سفالین پیش از تاریخ و اعصار بعد از اون رو پیدا کرد و با کشف لوازم و وسایل زندگی بعد از اسلام، آبادانی فسا رو تا دوران خلفای عباسی گواهی کرد. ایشون بنای تل ضحاک رو زیگورات ایلامی میدونست که مار پیچ اون به خاطر گذشت زمان از بین رفته و شکل مخروطی پیدا کرده و گورهای کشف شده پای این زیگورات رو به هزاره سوم و چهارم قبل از میلاد مربوط می‌دونست.
پاییز سال ۱۳۳۹ ه.ش فریدون توللی کاوش‌هایی در این منطقه انجام داد که باعث کشف یک ته ستون، متعلق به دوران هخامنشی که از سنگ سیاه ساخته شده و در ۴ کیلومتری جنوب فسا بود، شد و نزدیک این منطقه هم سنگ‌های عظیم و مدّور شبیه سنگ‌ها و زیر ستون‌های تخت جمشید و پاسارگاد که به صورت سنگ‌های جوش خورده‌ کرشکی به طور نیم شکسته و شکسته از زیر سنگ و بنای گچ و سنگی متعلق به قرن پنجم هجری قمری بوده، پیدا شد. 3 کیلومتری این سنگ‌ها، سنگ‌های عظیم دیگه‌ای هم جلوی بقعه امامزاده حسن پیدا شد و آقای توللی گفتن که هخامنشیان بنای دیگه‌ای هم نزدیک قریه فیروزادمرد داشتن.
فریدون تولی عقیده داره که شهر باستانی فسا یا تل ضحاک، در قدیم به دلیل نامعلومی آتش گرفته و بیشتر اشیاء و وسایل زندگی مردم منطقه، زیر سقف و ستون‌های فرو ریخته پنهان شدن و آتش نگرفتن. در این منطقه چند قطعه از بهترین نمونه‌های ظروف سفالی و لعابدار دوران ساسانیان و اوایل اسلام پیدا شده. البته وسایل پیدا شده فقط به چیزهایی که گفتم ختم نمیشه و در تل ضحاک مجسمه آفرودیت از جنس مرمر یونانی که توسط اشتاین کشف شده، جام سفالی فیروزه رنگ با لعاب مینایی، ظروف مینایی برجسته، دو قبـّه طلا متعلق به دسته صندلی شاهی و ابزار زندگی و سکـّه‌هایی از دوران‌های مختلف هم پیدا شده.