پارسه یا به قول خارجی‎ها پرسپولیس یا پرسه پولیس و به قول خودمون تخت جمشید، یکی از مهم‌ترین نمادهای باستانی حال حاضر ایران زمین محسوب میشه. اصلا دیدن این منطقه برای ایرانی‌ها واجبه. وقتی 57 کیلومتر از شهر شیراز دور می‌شید و به نزدیکی‌های مرودشت می‌رسید، به سمت پله‌های عظیم ورودی پارسه حرکت می‌کنید و چشمتون به این مجموعه فوق العاده میخوره. دیدن محل زندگی و فرمانروایی مردمانی که 2500 سال پیش در صلح و آرامش و دوستی زندگی می‌کردن خیلی هیجان داره.
اسم اصلی اینجا پارسه هست، یعنی شهر مردمان پارسی. دلیل این اشتباه هم اینه که مردمی که تصاویر حکاکی شده یک پادشاه روی تخت و کتیبه‌ها رو دیدن نتونستن کتیبه‌ها رو بخونن و فکر کردن پادشاهی که در تصاویره همون جمشید هست که فردوسی در شاهنامه به اون اشاره کرده. به همین خاطر هم از اون به بعد اسم پارسه شد تخت جمشید. این بنا در زمینی به مساحت 124000 متر مربع روی یک صفحه با ارتفاع 12 تا 14 متر و از جنس سنگ ساخته شده و 7 کاخ داشته. ساختن تخت جمشید بیش از 120 سال از زمان داریوش بزرگ تا اردشیر اول طول کشیده و هیچ وقت تموم نشده. خیلی‎ها فکر می‎کنن که هخامنشی‎ها برای ساختن اینجا با این عظمت کلی از مردم بردگی کشیدن.
نزدیک به 30000 گلنوشته در این منطقه پیدا شده که در اون‌ها اطلاعات خیلی جالبی پیدا میشه. جالبه بدونید تخت جمشید به وسیله زنان، مردان، پسران و دخترانی از ملیت‌های مختلف ساخته شده و هر کدوم از اون‌ها حقوق می‌گرفتن. حقوق و ارث خانوم‌ها کاملا با آقایون برابر بوده و حتی حقوق زایمان هم داشتن حتی کارگرای این بنا بیمه کارگری هم داشتن. کوچیک‌ترین کارها هم حساب و کتاب داشته و ثبت می‌شده. معماری و ساخت این منطقه با توجه به ابزارهایی که اون موقع داشتن فوق العادست.
برخلاف چیزی که احتمالا تصور می‌کنید، سنگ‌های تخت جمشید یک تیکه نیست. هر کدوم از اون‎ها از چند قطعه سنگ جدا تشکیل شدن.سنگ‌ها به دقت در کنار هم تراش خوردن و بدون هیچ ملاتی به هم وصل شدن. این وصل شدن با تکنیک خاص معماران هخامنشی به اسم بست دم چلچله‌ای. این بست رو می‌تونید خودتون ببینید. بین تیکه سنگ‌های اون فلز سرب وجود داره که تغییر شکل میده، به خاطر همین زمانی که زلزله میومده سازه رو مقاوم می‌کرده.
تخت جمشید کانال‌های آبی به طول دو کیلومتر در زیر خودش داشته که آب‌های اضافی رو به بیرون کاخ منتقل می‌کرده. این راه پله‌ها رو به روی هم هستن. هر کدوم 111 پله کوتاه 10 سانتی دارن که حدس زده میشه برای راحتی مهمان‌ها و رفتن اسب‌ها اینقدر کوتاهن. بالا پله‌ها دروازه ملل یا دروازه خشایارشاه 10 متری قرار داره. روی کتیبه‌های اون نوشته شده: «هر چه بدیده زیباست، به خواست اورمزد انجام پذیرفته‌است.»، یادگاری‌های جهانگردهای بزرگی که از تخت جمشید بازدید کردن هم روی دروازه ملل دیده میشه.
اولین کاخ، کاخ آپادانا با 72 ستونه (الان فقط 14 ستون مونده) که برای برگزاری جشن‌های نوروزی و پذیرش نمایندگان کشورهای وابسته به حضور پادشاه استفاده می‌شده. روی پلکان این کاخ میشه تصاویری از 32 قومی که برای شاه کادوهایی رو آوردن دید. روی یک قسمت دیگه از پله‌ها میشه گارد جاوید رو هم دید. از روی حکاکی‌های آرامگاه داریوش کاملا فهمید که کاخ آپادانا چه شکلی بوده. چون مقیاس و اجزای به کار رفته در اون دقیقا مثل آپادانا بوده. به دستور داریوش، در پی‌های 4 طرف کاخ آپادانا کتیبه‌هایی وجود داره که پیام داریوش به آیندگانه. تچر یعنی خونه زمستونه، این کاخ به دستور داریوش بزرگ احداث شد و کاخ تخصصی داریوش بود. این کاخ یک موزه خط هم حساب میشه. چون کتیبه‌های زیادی به زبون‌های مختلف باستانی اون‌جا هست که روی یکیشون نوشته شده: «من داریوش این تچر را ساختم.»
بعضی از کارشناس‌ها میگن احتمالأ جنوب کاخ داریوش باغی وجود داشته. کاخ بعدی هدیش هست. هدیش که یعنی جای بلند، اسم زن خشایارشاه بوده و این کاخ هم کاخ تخصصی خشایار شاه که در بلندترین جای صفه قرار داره. این کاخ با دو راه پله به کاخ ملکه می‌رسه. احتمال میره که آتش سوزی تخت جمشید از اینجا شروع شده باشه. کاخ ملکه الان به عنوان ساختمان اداری و تاسیسات تخت جمشید به کار میره.
کاخ سه در یا کاخ شورا یکی دیگه از کاخ‌های تخت جمشید هست. دلیل نام گذاری‌اش هم اینه که این کاخ سه خروجی داشته. روی پلکان اون هم تصویر شاهزادهگان رو نشون میده که با حالت خودمونی و راحت دارن با هم حرف می‌زنن و منتظرن شاه رو ببینن. این کاخ رو اردشیر اول ساخته. کاخ صد ستون یکی از کاخ‌های خوب تخت جمشید بوده که 4300 متر مربع مساحت داشته. اینجا که به اون تالار مرکزی هم میگن، احتمالا محل بحث و مشورت شاه با بزرگان بوده. چون دو سرستون از سر انسان اینجا هست که جای دیگه‌‌ای نیست. سر انسان هم که نماد خرد و دانشه و تفکره. این کاخ یک تالار ۹۹ ستونی، یک تالار صد ستونی، تعدادی سالن، اتاق و دو حیاط خلوت داره.
مهم‌تر از همه یک قسمت از کاخ به وسیله حصار کلفتی از بقیه ساختمون جدا میشه. اینجا خزانه تخت جمشید بوده. تعداد زیادی الواح گلی به خط میخی و زبان عیلامی مربوط به دستمزد کارگران اینجا پیدا شده. تاریخ شناس‌ها میگن اسکندر بعد از آتش سوزی با سه هزار شتر و تعداد زیادی اسب و قاطر خزانه رو خالی می‌کنه و به جای دیگه‌ای میبره. کارشناس‌ها گفتن اگر نقشه‌ی امپراطوری هخامنشی رو در نظر بگیرید و یک خط از شمال شرقی‌ترین نقطه (سغد) تا جنوب غربی‌ترین نقطه (حبشه) بکشید و یک خط از شمال غربی‌ترین نقطه (یونان) تا جنوب شرقی‌ترین نقطه (هند) به صورت ضربدر بکشید، مرکز تقاطع این دو خط محل ساخت تخت جمشید میشه.
هر چقدر هم در کتاب‌ها درباره هخامنشیان و تخت جمشید بخونید کافی نیست. حتما باید به فارس برید و از نزدیک این تمدن دوست داشتنی رو ببینید تا خیلی بهتر بتونید تاریخ سرزمین خودتون رو درک کنید.